10 bajek, które powinny być zakazane. „Jeśli dziecko je ogląda, szkodzisz jego rozwojowi”

Listę 10 bajek, które mogą negatywnie wpływać na rozwój dziecka, opublikowała logopedka i polonistka, Maria Rybak, współtwórczyni strony internetowej „Przystanek Rodzinka”. Opierając się na swoim doświadczeniu i wiedzy pedagogicznej, ekspertka postanowiła ostrzec rodziców przed niektórymi tytułami, które – choć pozornie niewinne – mogą powodować poważne konsekwencje w zachowaniu i rozwoju najmłodszych.

Dlaczego bajki mogą być szkodliwe dla rozwoju dziecka?

Zdaniem Marii Rybak oraz ekspertów, na których się powołuje, niektóre bajki zawierają elementy, które mogą negatywnie wpłynąć na dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Wskazuje się na:

• problemy z koncentracją i uwagą,
• wzrost zachowań agresywnych,
• utrwalanie szkodliwych stereotypów płciowych,
• naukę niewłaściwych wzorców społecznych,
• trudności w przystosowaniu do realnego świata po długotrwałym kontakcie z dynamicznymi i kolorowymi bodźcami.

Już 9 minut oglądania niektórych tytułów może wywołać skutki w funkcjonowaniu poznawczym dziecka – wynika z badań, na które powołuje się autorka.

Lista 10 bajek uznanych za nieodpowiednie przez ekspertkę

Maria Rybak z „Przystanek Rodzinka” opublikowała szczegółową listę bajek, które uważa za potencjalnie szkodliwe:

1. CoComelon – intensywne kolory i szybkie tempo montażu działają jak „cyfrowy narkotyk”. Dzieci do 2. roku życia mogą mieć później problemy z pamięcią i koncentracją (Dr Melissa Dvorsky, Children's National Hospital).
2. SpongeBob SquarePants – badania Lillard & Peterson (University of Virginia) wykazały, że już 9 minut oglądania tej bajki może pogorszyć funkcje poznawcze u 4-latków. Szybka zmiana scen i chaos wizualny mogą wpływać na trudności z koncentracją.
3. Świnka Peppa – według Australijskiego Stowarzyszenia Logopedów bajka może wywoływać tzw. efekt Peppy: dzieci naśladują sarkastyczne komentarze i agresywne zachowania bez zrozumienia ich konsekwencji.
4. Pokemony – promują rozwiązywanie konfliktów siłą, bez wskazywania alternatyw takich jak kompromis czy dialog. Gloryfikują walkę i rywalizację.
5. Krowa i Kurczak – humor bywa dwuznaczny, a niektóre odcinki zostały usunięte z emisji ze względu na kontrowersyjną treść. Dziecko może przyswajać wzorce, których nie rozumie.
6. Klub Winx – ukazuje emocje i relacje romantyczne, do których dzieci mogą nie być emocjonalnie gotowe. Promuje też wygląd jako główny atut bohaterów.
7. Pepe Le Pew – pokazuje postać, która nie respektuje słowa „nie” i zachęca do uporczywego zabiegania o uwagę, co może być mylnym wzorcem.
8. Caillou – postać prezentuje marudzenie, napady złości i egoizm bez konsekwencji. Badanie z 2022 roku wskazuje na częstsze zachowania buntownicze u dzieci oglądających tę bajkę.
9. Little Baby Bum – ciągła stymulacja muzyczna i kolorystyczna bez edukacyjnej wartości. Brak struktury i treści może utrudniać rozwój logicznego myślenia.
10. Psi Patrol – mimo pozytywnego przesłania, bajka zawiera nierównowagę płciową i pokazuje, że każdy problem rozwiązywany jest przez „władzę” i sprzęt, bez refleksji i dialogu.

Jakie są naukowe podstawy ostrzeżeń przed bajkami?

Logopedka nie opiera się wyłącznie na swojej opinii – przywołuje konkretne badania naukowe. Przykładem jest praca autorstwa Lillard i Peterson z University of Virginia, która wykazała, że już kilkuminutowe oglądanie dynamicznych bajek, jak SpongeBob, może negatywnie wpłynąć na funkcjonowanie poznawcze czteroletnich dzieci. Z kolei dr Melissa Dvorsky z Children’s National Hospital ostrzega, że oglądanie CoComelon przez dzieci poniżej drugiego roku życia może prowadzić do trudności z samoregulacją i pamięcią nawet do 9. roku życia.

Eksperci zwracają też uwagę na wpływ wzorców zachowań prezentowanych w bajkach na kształtowanie postaw społecznych u najmłodszych. Dzieci uczą się poprzez obserwację, dlatego błędne wzorce przedstawione w formie zabawy mogą być przyswajane jako normy.

Co mogą zrobić rodzice, by chronić swoje dzieci?

Ekspertka radzi, by rodzice:

• ograniczali czas spędzany przed ekranem – dzieci do 2. roku życia powinny go unikać całkowicie, a dzieci w wieku 2–4 lat mogą oglądać maksymalnie godzinę dziennie;
• świadomie wybierali treści – zamiast automatycznego włączania bajek, warto wybierać te z wartościowym przesłaniem i adekwatne do wieku dziecka;
• towarzyszyli dzieciom podczas oglądania i omawiali z nimi to, co zobaczyły;
• obserwowali reakcje dziecka – jeśli po obejrzeniu bajki pojawiają się zmiany w zachowaniu, warto zrezygnować z danej produkcji.

Źródło: TikTok

Zobacz też: Te dzieci są najbystrzejsze. Ich rodzice przestrzegają 3 domowych zasad