Psycholog: jeśli twoje dziecko robi to codziennie po szkole, to sygnał alarmowy

Codzienny schemat, który daje do myślenia

Od lat obserwuję dzieci – swoje i dzieci moich znajomych. Widziałam różne etapy: od radosnych powrotów z podstawówki, przez burzliwe nastoletnie rozmowy, aż po te momenty, kiedy po wejściu do domu dziecko po prostu zamykało się w pokoju.

I choć czasem wydaje nam się, że to normalne – bo każdy z nas bywa zmęczony po pracy – psychologowie zwracają uwagę, że jeśli dziecko codziennie po szkole odcina się od rodziny, izoluje, a pierwszym odruchem jest zamknięcie się w swoim pokoju i ucieczka do telefonu czy komputera, to może być sygnał alarmowy.

Nie chodzi o to, by od razu wpadać w panikę, ale o to, by zauważyć powtarzalność zachowań. Każdy z nas potrzebuje chwili ciszy i odpoczynku, dzieci również. Problem zaczyna się wtedy, gdy taka izolacja staje się codziennym nawykiem i jedyną formą odreagowania emocji.

Psycholog: to nie tylko „zwykłe zmęczenie”

Psychologowie podkreślają, że izolowanie się – zwłaszcza jeśli dziecko zamyka drzwi, nie chce rozmawiać, a jedynym kontaktem stają się media społecznościowe czy gry – może być oznaką przeciążenia emocjonalnego, trudności w relacjach rówieśniczych albo nawet pierwszych objawów depresji.

Pamiętam rozmowę z jedną z mam, która przyznała mi, że jej syn po szkole zawsze „chował się” w pokoju. Na początku wydawało jej się to naturalne, bo „tak mają nastolatki”. Dopiero po kilku miesiącach zauważyła, że jego oceny lecą w dół, że nie chce już wychodzić z przyjaciółmi i że wieczorami trudno go namówić nawet na wspólny posiłek.

Psycholog, z którym rozmawiała, powiedział jasno: to nie jest kwestia lenistwa ani charakteru. To sposób radzenia sobie z trudnymi emocjami, które dziecko stara się ukryć.

Jak odróżnić chwilę dla siebie od sygnału alarmowego?

Sama jako mama wiem, że nie da się każdego dnia rozmawiać z dzieckiem godzinami. Nastolatek często odpowiada półsłówkami, a my mamy ochotę odpuścić. Ale są sytuacje, które powinny zapalić w nas lampkę ostrzegawczą.

• Jeśli dziecko codziennie od razu po szkole zamyka się w pokoju, unikając kontaktu z domownikami.
• Jeśli rezygnuje ze spotkań z kolegami, zajęć dodatkowych czy pasji, które kiedyś sprawiały mu radość.
• Jeśli staje się drażliwe, łatwo wybucha lub przeciwnie – zamyka się w sobie jeszcze bardziej.
• Jeśli obserwujemy nagłe zmiany w apetycie czy śnie.

Psychologowie zwracają uwagę, że izolacja bywa pierwszym objawem wypalenia szkolnego, mobbingu rówieśniczego, a także depresji. To moment, kiedy dziecko nie wie, jak poradzić sobie z nadmiarem emocji, więc wybiera najprostsze – ucieczkę.

Co możemy zrobić jako rodzice?

Nie chodzi o to, by na siłę wyciągać dziecko z pokoju i krzyczeć: „Musisz z nami rozmawiać!”. To tylko pogorszy sprawę. W moim domu sprawdziło się coś innego – obecność bez presji. Wchodziłam czasem do pokoju córki, zostawiałam herbatę albo siadałam obok i pytałam: „Jak się czujesz?”. Nie zawsze chciała rozmawiać, ale sama świadomość, że jestem, dawała jej poczucie bezpieczeństwa.

Psychologowie radzą:

• Rozmawiajmy, ale bez oceniania. Zamiast „Znowu się zamykasz”, lepiej powiedzieć: „Widzę, że potrzebujesz spokoju. Chcę, żebyś wiedziała, że jestem, gdy będziesz chciała pogadać”.
• Obserwujmy zmiany. Zwracajmy uwagę, czy to chwilowy etap, czy utrzymujący się miesiącami schemat.
• Szukajmy pomocy. Jeśli mamy wątpliwości, warto skonsultować się z psychologiem dziecięcym. To nie wstyd, a realne wsparcie dla całej rodziny.

Nie ignorujmy sygnałów

Z własnego doświadczenia wiem, jak łatwo zrzucić takie zachowania na „trudny wiek” czy „burzę hormonów”. Sama kilka razy złapałam się na tym, że mówiłam: „Ona po prostu potrzebuje być sama”. Dziś wiem, że to połowiczna prawda. Tak, potrzebuje spokoju – ale jeśli dzieje się to codziennie i staje się jedynym sposobem na radzenie sobie ze światem, warto się zatrzymać.

Psychologowie nie mają wątpliwości – powtarzają, że dzieci nie zawsze same powiedzą nam, że coś je boli, że ktoś je rani czy że czują się zagubione. Często to właśnie te małe codzienne rytuały są ich niemy krzykiem o pomoc.

I dlatego, gdy widzę, że moje dziecko znów zamyka się w pokoju, nie pytam tylko o zadania z matematyki. Pytam: „Jak się dziś czułaś?”. Bo czasem to jedno pytanie potrafi otworzyć drzwi bardziej niż cała długa rozmowa.