5 reakcji rodziców, które podkręcają złość dziecka. Po tym maluch zmieni się w tornado

Wiele razy obserwowałam wybuchy dziecięcej złości z bliska, także u siebie w domu. I choć każde dziecko ma swój temperament, to pewne nasze reakcje działają niemal jak przycisk „głośniej”.

Co nakręca złość dziecka? Czasem to... rodzice

Poniżej opisuję pięć najczęstszych reakcji, które tylko nasilają złość u dziecka, nie rozwiązując problemu. Przy każdej podpowiadam, co zrobić, żeby emocje opadły, a nie poszybowały pod sufit.

1. Podnoszenie głosu i przyspieszanie tempa rozmowy

Zaczyna się niewinnie: dziecko krzyczy, więc my też krzyczymy, bo chcemy zostać usłyszani. Tyle że mały człowiek w złości i tak słyszy głównie ton, nie treść. Gdy podnoszę głos, dziecko odbiera to jak sygnał zagrożenia. Jego układ nerwowy wchodzi na jeszcze wyższe obroty, a złość dostaje paliwo.

Zamiast tego: obniżcie głos i zwolnijcie. Jeśli potraficie, mówcie krótkimi zdaniami. U mnie działa też proste: „widzę, że jesteś bardzo zły, jestem tu”. To nie jest nagroda za złość, tylko kotwica bezpieczeństwa.

2. Natychmiastowe ocenianie i etykietowanie emocji

Teksty typu „nie przesadzaj”, „znowu robisz awanturę”, „jesteś niegrzeczny” mają moc większą, niż nam się wydaje. Dziecko w złości często nie umie jeszcze nazwać tego, co czuje. Kiedy ja je oceniam, ono słyszy: „twoje uczucia są złe” albo „taki jesteś”. W efekcie broni się jeszcze mocniej, bo nikt nie chce być „tym złym”.

Zamiast tego: oddzielcie emocję od zachowania. Powiedzcie: „złość jest ok, ale bicie nie jest ok”. Albo: „masz prawo się wściekać, ale nie pozwolę, żebyś mnie kopał”. To daje ramy bez zawstydzania.

3. Groźby, karanie w szczycie wybuchu

„Jak się nie uspokoisz, to…” jest chyba najbardziej odruchowe. Problem polega na tym, że w szczycie złości dziecko nie jest w stanie logicznie myśleć. Groźba nie uczy go regulacji, tylko podnosi poziom stresu. U niektórych dzieci stres idzie w płacz i zamrożenie, u wielu w jeszcze większą agresję. Widzę to wyraźnie, gdy próbuję „postraszyć” na gorąco.

Zamiast tego: najpierw zatrzymajcie spiralę, dopiero potem rozmawiajcie o konsekwencjach. Ja czasem mówię: „teraz robimy przerwę na uspokojenie, porozmawiamy za chwilę”. Konsekwencja ma sens wtedy, gdy emocje już opadną.

4. Dopytywanie i wymaganie tłumaczeń

Wiem, jak bardzo kusi pytanie: „ale o co ci chodzi”, „powiedz mi w końcu, dlaczego tak robisz”. Kiedy jednak dziecko jest rozkręcone, takie dociskanie działa jak kolejny bodziec. To tak, jakbyśmy próbowali rozwiązać zadanie matematyczne w środku burzy. Temperatura rośnie, bo maluch czuje presję, a do tego sam nie umie jeszcze znaleźć słów.

Zamiast tego: dajcie mu czas. Zamiast pytań, spróbujcie nazwać sytuację: „chciałeś jeszcze zostać na placu zabaw, a ja powiedziałam, że idziemy. To trudne”. Potem można zostawić ciszę. Często właśnie wtedy dziecko zaczyna mówić.

5. Uleganie „żeby było cicho”

To reakcja z kategorii „na szybko, inaczej nie dam rady”. Kupię, pozwolę, odpuszczę, bo mam dość krzyku w sklepie albo na ulicy. Krótkoterminowo działa. Długoterminowo uczy dziecko, że złość jest skuteczną strategią zdobywania tego, czego chce. Maluch nie robi tego ze złośliwości. Po prostu zapamiętuje mechanizm: „krzyczę, dostaję”.

Zamiast tego: trzymajcie granicę spokojnie i konsekwentnie. Pomaga mi zdanie: „wiem, że chcesz, ale nie kupię tego. Mogę cię przytulić, jeśli chcesz”. Dziecko nie musi być zadowolone. Ma jednak poczuć, że emocje są przyjęte, a granica zostaje.

Co działa na złość dziecka lepiej niż słowa

Z mojego doświadczenia wynika jedno: dzieci regulują się przez nas. Nie przez kazania, nie przez długie tłumaczenia w momencie wybuchu, tylko przez naszą obecność i spokój. To trudne, bo sami mamy napięcie, zmęczenie, czasem wstyd wobec innych. Nie jesteśmy robotami.

Kiedy widzę złość, staram się najpierw zadbać o bezpieczeństwo, potem o kontakt, na końcu o rozmowę. Jeśli zdarza mi się zareagować źle, wracam później z prostym „przepraszam, poniosło mnie. Spróbujmy inaczej następnym razem”. Dziecko nie potrzebuje perfekcyjnych rodziców. Potrzebuje takich, którzy umieją naprawiać i pokazywać, że emocje da się przeżyć bez niszczenia relacji.

Zobacz też: Te dzieci rozwijają się najlepiej i rosną bezpiecznie. Ich rodzice wprowadzili 5 domowych zasad